Witold Pilecki

Kim był Witold Pilecki – jeden z sześciu najodważniejszych ludzi antyniemieckiego ruchu oporu podczas II wojny światowej? Poznaj jego niesamowita historię.

Niezwykła młodość

Korzenie rodziny Pileckich sięgają okolic Nowogródczyzny, jednak to w rosyjskim Ołońcu 13 maja 1901 r. przyszedł na świat Witold. Życiowe zawirowania rodziny, spowodowały, że zmuszony był rozpocząć naukę w Wilnie, a następnie kontynuować ją w innym mieście. Powrócił tam już jesienią 1918 r. jednak niebawem nadciągające wojska bolszewickie zmusiły obrońców miasta do opuszczenia Wilna. Młody Pilecki wraz z grupą innych ochotników zimą przedostał się na teren kontrolowane przez Polaków, gdzie wstąpił do jednego z oddziałów. Walczył do jesieni 1919 r., a po zdemobilizowaniu powrócił do nauki w wileńskim gimnazjum. 

W obronie ojczyzny

W lipcu 1920 r. ponownie wstąpił w szeregi Wojska Polskiego, by po raz kolejny walczyć w obronie ojczyzny. Tym razem w wojnie polsko-bolszewickiej. Po jej zakończeniu wznowił edukację w Wilnie i działalność w harcerstwie. Dwa lata później Pilecki, zafascynowany sztuką, postanowił rozpocząć studia. Niestety, z uwagi na trudne warunki materialne musiał porzucić plany naukowe i podjąć pracę zarobkową. W 1931 r. poślubił Marią Ostrowską z która zamieszkał w niewielkim, zaniedbanym majątku w Sukurczach, którego właścicielem został kilka lat wcześniej. Tam też przyszły na świat ich dzieci – syn i córka. 

KL Auschwitz

Od 1 września 1939 r., Pilecki walczył z Niemcami, którzy zaatakowali jego ojczyznę. Kiedy komunistyczna Rosja siedemnaście dni później również dokonała agresji na Polskę, on i jego żołnierze z oddziału nie przedzierali się na Węgry, lecz powrócili do Warszawy, by stawić czoła okupantom i prowadzić podziemną walkę. Wraz z innymi osobami, utworzyli Tajną Armię Polską, w której Pilecki pełnił wiele funkcji. W 1940 r., niemieckie władze okupacyjne zaczęły tworzyć obozy koncentracyjne na zajętych ziemiach polskich. Straszliwa opinia, jaką zyskał KL Auschwitz, skłoniła Witolda Pileckiego i jego konspiracyjną grupę do zbadania skali niemieckich zbrodni. W tym celu we wrześniu 1940 r., celowo dał się ująć w trakcie ulicznej łapanki jako Tomasz Serafiński i został skierowany do KL  Auschwitz, by tam, jako więzień nr 4859 zorganizować konspirację wojskową i zdobyć wiarygodne dane o potwornościach popełnianych przez Niemców. Na miejscu będąc świadkiem okrucieństw, jakich dopuszczali się niemieccy oprawcy Pilecki nie tylko nie załamał się psychicznie, ale wręcz zyskał dodatkową mobilizację do walki i działania. 

„Obóz był probierzem, gdzie się sprawdzały charaktery. Jedni staczali się w moralne bagno. Inni szlifowali swe w charaktery jak kryształ. Rżnięto nas ostrymi narzędziami. Ciosy boleśnie wrzynały się w ciała, lecz w duszy znajdowały pole do przeorania (… )

Fragment raportu Witolda Pileckiego

Powstanie Warszawskie

Witold Pilecki był niezwykłym człowiekiem, który wykonał zadanie niemożliwe. Nie tylko stworzył obozową konspirację, ale także łączył inne tajne grupy, aby wspólnie walczyć z okupantem. Więźniowie-konspiratorzy prowadzili nasłuchy radiowe, a nawet opracowali plan aktywnej samoobrony w razie próby likwidacji obozu. Zebrawszy niezbędne dane Pilecki przygotował plan ucieczki z Auschwitz i wraz z dwoma innymi więźniami dokonał tego heroicznego czynu 26 kwietnia 1943 r. Przez pewien czas po ucieczce ukrywał się aby w sierpniu tego samego roku przyjechać do Warszawy gdzie brał udział w działalności przeciwko Niemcom. W 1944 r. został skierowany do współtworzenia super tajnej komórki konspiracyjnej pod kryptonimem „NIE”. Prace nad rozwojem oddziału zostały przerwane przez wybuch Powstania Warszawskiego. Chociaż Pilecki ze względu na działalność w organizacji „NIE” nie powinien czynnie walczyć w powstańczym zrywie, nie pozostał biernym świadkiem. Początkowo służył jako szeregowy żołnierz starając się zachować anonimowość. Jednakże, jego odwaga i determinacja w walce zostały dostrzeżone i został awansowany na zastępcę, a następnie dowódcę kompanii  batalion. Zaplanowane na kilka dni walk Powstanie Warszawskie upadło po 63 dniach heroicznej walki. W październiku Witold Pilecki wraz z żołnierzami swojego zgrupowania  został wywieziony do niemieckiego obozu jenieckiego Lamsdorf, a następnie do obozu w Murnau. 

Przeciwko nowemu zniewoleniu Polski

Po oswobodzeniu w lipcu 1945 r., Witold Pilecki wyjechał do II Korpusu Polskich Sił Zbrojnych we Włoszech. Tam dzielił czas między spisywanie wspomnień oświęcimskich, a rozmowy z wyższymi dowódcami na temat czekających go zadaniach i sposobach ich realizacji po powrocie do zniewolonej przez Sowietów Polski. W drugiej połowie października wyruszył do kraju, a do Warszawy dotarł w grudniu na podstawie dokumentów wystawionymi na nazwisko Romana Jezierskiego. W kraju panował chaos a ludzie zagrożeni uwięzieniem i wywozem na Syberię przez okupacyjne sowieckie służby bezpieczeństwa uciekali do lasu tworząc nowe oddziały partyzantki niepodległościowej. Witold Pilecki wykorzystywał swoje wyjątkowe umiejętności, aby zbudować siatkę współpracowników, którzy pomogli mu w zdobywaniu informacji na temat życia gospodarczego,, działań NKWD i komunistów, narastania terroru, fałszerstw w polityce. Wszystkie te informacje były fotografowane i przekazywane kurierom, którzy oddawali je we Włoszech. W czerwcu 1946 r. został zdekonspirowany i otrzymał rozkaz wyjazdu na Zachód. Jednak postanowił poświęcić się dla ojczyzny i zostać, nie chcąc również rozstać się z rodziną oraz wiedząc, że nie ma kandydata na jego zastępstwo. Na początku maja następnego roku został zatrzymany i uwięziony w całkowitej izolacji więzienia mokotowskiego. Z czasem kolejne osoby powiązane z siatką Pileckiego zostały zatrzymane. W tym czasie rotmistrz Witold Pilecki był przesłuchiwany był przez sadystycznych funkcjonariuszy, którzy nie szczędzili mu tortur. Ten przerażający koszmar trwał pół roku. 

Proces i wyrok

W marcu 1948 r., w siedzibie warszawskiego Rejonowego Sądu Wojewódzkiego, rozpoczął się proces Pileckiego i jego towarzyszy. Oskarżyciel nie dopuścił do przesłuchania licznych świadków obrony. Miało to na celu utrudnienie obrony a sam proces miał dostarczyć materiału na potwierdzenie tezy o szpiegowskiej działalności grupy i współpracy Pileckiego z Niemcami w czasie okupacji. Prokurator wystąpił z żądaniem najwyższej kary – kary śmierci dla niektórych członków tzw. „Grupy Witolda”. W ostatnim słowie wygłoszonym przed sądem wszyscy postawieni w stan oskarżenia zdecydowanie odrzucili zarzut szpiegostwa i współpracy z okupantem. 15 marca sąd wydał wyrok w którym Witold Pilecki został skazany na karę śmierci, a pozostali na kary dożywotniego lub wieloletniego więzienia. Oskarżeni zachowali się z godnością nie ulegając presji. 

W wolnej Polsce

25 maja 1948 r., o godzinie 21.30, w więzieniu mokotowskim, zakończył się heroiczny żywot Witolda Pileckiego. Uprzednio skatowany przez komunistycznych oprawców został zamordowany strzałem w tył głowy. Jego ciało zostało potajemnie pochowane w nieznanym do dzisiaj miejscu. We wrześniu 1990 r. po zrzuceniu przez Polskę komunistycznych kajdan zniewolenia Sąd Najwyższy uniewinnił rotmistrza Witolda Pileckiego, a w lipcu 2006 r. Prezydent uhonorował go pośmiertnie Orderem Orła Białego – najstarszym i najwyższym orderem państwowym Rzeczypospolitej w uznaniu jego zasług i oddania sprawom ojczyzny.

ŹRÓDŁA:

• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.

• Henryk Świebocki, hasło „Pilecki Witold”, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom 26, W-wa 1981, s. 273–274.

• Pawłowicz Jacek, Rotmistrz Pilecki, 1901–1948 [album fotograficzny]. Przedm. Janusz Kurtyka. Wyd. IPN. Warszawa 1998.

• Romanowski Andrzej, Tajemnica Witolda Pileckiego, w: „Polityka”, 2013, nr 20, s. 46–52.

• Cyra Adam, Rotmistrz Pilecki. Ochotnik do Auschwitz; Wydawnictwo RM, Warszawa 2014.

• Cuber-Strutyńska Ewa, Witold Pilecki. Konfrontacja z legendą o „ochotniku do Auschwitz”; [w:] „Zagłada Żydów. Studia i Materiały”, t. 10, 2014, s. 474–494.

• Tracki Krzysztof, Młodość Witolda Pileckiego. Wydanie drugie rozszerzone. Aneks: Wspomnienia (1901-1940), Muzeum Kresów i Ziemi Ostrowskiej, Ostrów Mazowiecka 2021.

• Jack Fairweather: The Volunteer:The true Story of the Resistance Hero Who infiltrated Auschwitz. London: WH Allen, 2019. (ang.).

• Oświęcim walczący Józefa Garlińskiego (Londyn, ODNOWA, 1974, angielskie wydanie Fighting Auschwitz. The resistance movement in the concentration camp, 1975)

• Wiesław Jan Wysocki wydał biografię Rotmistrz Pilecki, 1994.

• Adam Cyra, Wiesław Jan Wysocki „Rotmistrz Witold Pilecki” Oficyna Wydawnicza Volumen i Fundacja Pamięci Ofiar Obozu Zagłady Auschwitz-Birkenau, 1997. W 2000 historyk Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau.

• Adam Cyra, Ochotnik do Auschwitz Chrześcijańskie Stowarzyszenie Rodzin Oświęcimskich, 2000.

• Marco Patricelli, Ochotnik. O Rotmistrzu Witoldzie Pileckim. Przekład Krzysztof Żaboklicki. Wydawnictwo Literackie, 2010.

• Roman Konik,  Znamię na potylicy. Opowieść o rotmistrzu Pileckim Zysk i S-ka, 2013.

• Anna Mandrela, Duchowość i charakter Witolda Pileckiego – sylwetka ochotnika do Auschwitz, 2019.

Więcej

Facebook

Twitter

Instagram

YouTube