Chiune Sugihara
1900-1986, Mino, Japonia
Wypisywał z żoną ręcznie dokumenty, poświęcając na to od 18 do 20 godzin dziennie! Kim był Chiune Sugihara, człowiek, który zaryzykował i wbrew przepisom własnego kraju wystawił tysiące „wiz życia”?
"Wystawię wizę każdemu z was, proszę cierpliwie czekać" - Chiune Sugihara.
Zobacz na Facebooku!
Na przekór woli ojca
1 stycznia 1900 r. w Japonii przyszedł na świat chłopiec o imieniu Chiune. Być może właśnie to ta szczególna w kalendarzu data spowodowała, że już w młodości był nieszablonowym człowiekiem. Ukończył z wyróżnieniem szkołę jednak umyślnie nie zdał egzaminu na akademię medyczną, co było wyrazem sprzeciwu wobec woli ojca. Chiune miał inne marzenia-chciał studiować literaturę angielską. Przewrotne koleje losu spowodowały jednak, że zdał egzamin konkursowy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, dzięki czemu udało, mu się uzyskać miejsce w cesarskiej służbie dyplomatycznej. Wkrótce został ekspertem w zakresie spraw dotyczących Rosji.
Znawca Rosji
Zawodowa kariera spowodowała, że w latach 1936–1938 pracował w placówkach w Moskwie i Helsinkach. Kiedy nad Europą zebrały, się brunatne chmury niemieckiego nazizmu został, delegowany na placówkę w Kownie na Litwie. Po ataku na Polskę hitlerowskich Niemiec i stalinowskiej Rosji we wrześniu 1939 r. obaj agresorzy zagrabili i podzielili, między siebie ziemię okupowanego sąsiada powodując exodus ludności. Chroniąc, się przed niebezpieczeństwem na Litwę ewakuowała się cześć Polaków oraz Żydów pochodzenia polskiego. To jednak nie był koniec ekspansji terytorialnej obu agresorów. Niecały rok później Armia Czerwona opanowała już także Litwę gdzie, wielu żydowskich uciekinierów z Polski usiłowało uzyskać wizę wyjazdową z tego malutkiego kraju. Bez tego dokumentu podróż była praktycznie niemożliwa (wynikało to z przepisów prawnych krajów, które nie chciała przyjmować osób nieposiadających takich wiz). Sugihara wielokrotnie kontaktował się z centralą w Japonii w celu uzyskania konkretnych instrukcji dotyczących postępowania z takimi osobami. Za każdym razem ministerstwo odpowiadało, że tego typu dokument można nadać niewielu osobom, z zastrzeżeniem, że wizy muszą być krótkoterminowe, tranzytowe, tylko z prawem przejazdu przez Japonię.
Wielokrotnie złamane przepisy
Wobec takiego biurokratycznego stanowiska pozbawionego ludzkiej empatii Sugihara rozpoczął przyznawać wizy z własnej inicjatywy, korzystając z pomocy żony. Ryzykując nie tylko karierę zawodową, wielokrotnie łamiąc instrukcje japońskiego MSZ, przyznawał 10-dniowe wizy tranzytowe, umożliwiające „przejazd” przez Japonię. W rzeczywistości uratowani z piekła ludzie pozostawali w Japonii. Szacuje się, że „wizy życia” otrzymało od ponad 2100 do ponad 10 000 ludzi. W Kraju Kwitnącej Wiśni wielkiej pomocy uratowanym udział ambasadora Polski Tadeusz Romer, który organizował pomoc w Japonii i Szanghaju oraz organizacje pozarządowe.
W sowieckim obozie
Pomimo niemieckiego nacisku na wydanie tych osób lub ich zabicie, rząd japoński postanowił jednak ich chronić. W międzyczasie japońskie MSZ postanowiło, że Sugihara odpokutuje swoją niesubordynację i na skutek tego został przeniesiony. W rezultacie czego w 1944 r. został w Rumunii uwięziony przez Armie Czerwona i razem z rodziną trafił do obozu jenieckiego na 18 miesięcy. Został zwolniony dwa lata później i powrócił do Japonii. Na miejscu japońskie MSZ zwróciło się do niego z „prośbą” o rezygnację z pracy w służbie dyplomatycznej. Był to wielki cios, który Sugihara przeżył bardzo mocno. Jakby było mało nieszczęścia w pracy to na skutek wyczerpania przeżyciami wojennymi zmarł jeden z jego małoletnich synów.
Za chlebem
Pomimo dramatycznych przeżyć, mając, na utrzymaniu liczną rodzinę zdecydował się w latach 50. XX w. podjąć pracę w przedstawicielstwie firmy handlowej w Moskwie, Mieszkając w prymitywnych warunkach, bez rodziny, spędził tam 16 długich lat. Został odszukany pod koniec lat 60. przez radcę handlowego ambasady Izraela w Tokio. W następnym roku Sugihara odwiedził Izrael gdzie, powitano go z honorami. W roku 1985 jako jedyny Japończyk został uhonorowany tytułem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. Był już wtedy bardzo chory. Chiune Sugihara, zmarł w następnym roku 31 lipca 1986 r.
Bibliografia selektywna
- Pałasz-Rutkowska E., Romer A. T., Historia stosunków polsko-japońskich 1904-1945, Warszawa 1996
- Pałasz-Rutkowska, Polityka Japonii wobec Polski 1918-1941, Warszawa 1998
- Levine, H., Kim pan jest panie Sugihara, Warszawa 2002 Linki zewnętrzne Strona oficjalna The Chiune Sugihara Memorial Hall w Yaotsu (ang., jap.)
- Setna rocznica urodzin Chiune Sugihary Żydowska Biblioteka Wirtualna Polish-Japanese Secret Cooperation During World War II: Sugihara Chiune and Polish Intelligence. tiu.ac.jp. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-16)]., by Dr. Ewa Palasz-Rutkowska
- The Jews and the Far East. uni-hamburg.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-11-05)]. by Gerhard Krebs (in German) Foreign Ministry honors Chiune Sugihara by setting his Commemorative Plaque (Oct. 10, 2000)
- Muzeum Ludzkości w Tsuruga, gdzie umieszczono pamiątki po przyjętych tam sierotach polskich w 1920 r. i żydowskich uchodźcach w 1940 r. (ang.)
